Saturday, September 12, 2009

Orissa a Pasian phuba lahna

- By T. K. Lama, Aizawl

Ei Zou ten Orissa state imel theina uh leh amin iza napen uh Khristiante asuh genthei zia uh ahi pen hi. Orissa ah kum 1999, January 22 zam kimlai a Graham Staines pata thum Dara singh lamkaihna in atuanna Gary sung ah ana hallum uhleh ningkum August ha a Orissa, Kandhamal a Hinduten Khristian te sugenthei a, hauisie tah a tha ua,Kristiante lau leh mangbang chitun a a um uh koipou in ithei chiat nalaiding uhi. Tambanga sakhuana sil a kithana khu tulai khovel ah a huaisie pawl ahipha ding hi. Tuami hunlai in Hindu kulmut ten Khristiante in leh hall eh Susie in mitampi huaisie tah in a that uhi. Tualai Orissa Tribal Khristian te panpitu ding neilou a lau leh mangbang chitun a a umna ua. Solkal leh a khristianpi te koima hamuantu ding neilou a a um na uh Pasian in Manghil lou in tu in Pasian in asilbawl theina lamdangtah kilangsah in Orissa Khristian te a Hamuan hi.

Koiman Orissa, Kandhamal district a SAI amu ding zong gingta lou leh hamuang tah a a umlai un, Pasian silbawl theina danglam tah hing tung/kilang in August 6,2009 zan ah Baliguda khopi(Town) sung ah zan da 7;30pm ah SAI hawn valut in ningkum August ha a Khristian te sugenthei leh mitampi tha a a umlai a abulpan penpa Khawl(Stone Crusher Machine) ava Susie gawp bei ua, tuaban ah a in leh firm te nasan ava tawtguai sah uhi. Ningkum a Khristian nupi gai leh ata ha 7 te huaisie tah a atha na vengsung ah lut in Hindu te in 15 tah ava susia uhi. August 7,2009 zan da 7-8 kikal in Panaspani khua ah sai hawn ten in 7 tah va Susie kia in ahuan haichite nasan asusiet sah nalai uhi. August 8,2009 zan ah Gam saihawn ten agamtat dan uh hengin group ni (6 & 4 members} a kikhen in sai 6 ten kum 2007 a Kristian te ha napen khua Barakhama zuan in a pei ua, apei kawm un Jhimarigoan khua ah Hindu in 7, Muskil ah in 2 leh Baragada ah in 4 a chiilgawp phei uhi. August 9,2009 ah sai hawnte hing kilang kia in Hindu in 9 tah a Susie kia uhi.

PASIAN PHUBA LANA AHIDAN KILAHNA TE

Tambang a gam Sai hawn ten Hindu te in asuhsiet chiangin Khristian te in khawi kha lou in Hindu te in chau a Susie zel jie in Hindu ten Khristian Sai chi in aminvaw uhi. Ningkum August ha a Khristian te lauleh mangbang chitun a ataiza hun uh zan da 7-8 kikal hi tam saigual hawn te kipat hun ahi, tu a Hundu te gam Sai lau leh mangbang chitun a ataiza hun uh akibangt hi. Hindu mipi te lau leh mangbatna veng leh humbit ding a kuan Police te sai hawn ten ana bei in a Gari uh a susietbei sah detah hi. Tambanga sai hawn te agamtat masang un sai nou te khosung ah lut in atai kawi lele ua, a in susiet dingte uh insung ah lutin nethei ding um te la in gamnuai lam ah atai lut pi ua, tuamizaw chiangin saihawnte Hindu te tung ah ahing gamta zel uhi.

Forest Department Officer ten gantate alungkimlou chiangin lungsiat leh da mel apuo thei ua, hinanleh tambang a sai lungtha mel pua hi khatveibe amu ngailou uh thu ahaget mama uhi. August 5,2009 ah Kandhamal district a Midiakia khua ah kamkei(Tiger) khat lut in mikhat akeuh a, tuami kamkei tha sawm a khomipi ten ahawn del uleh kamkei khu pheliplep a amu in lau leh chitun a umsiang uhi. Tuakhu Orissa Kandhamal a Pasian silbawl theina ahing kilapat dan ahihi. Tambang a Saihawnte gamtatna hi Khristian ten launa neilou in a hamuanpi zaw uhi.

SIHDAN DANGLAM MAMATE

Ningkuma Khristiante sugentheina a lamkai Hindu kulmutte solkal in manin tan in {Jail} ah khum utsih nanleh sihna mulkin huai tahtah atua uhi. RSS lamkai khat zan zuntha ding a pawt ahing kileh kia lou zia in khawzangin ahawl ua, a in hang ua tuikul ah asisa in amu ua, Khristian te tunga agamtat dan huaisiet jie in tambang sil ahingtung ding kagingtatsa mong ahi chu in azi in agen hi. Midangte danhoilai thakhatthu a ngawl, kikhai lum leh damdawi a kikaplum getding tampi a um hi.

Khristiante suhgenthei na a lamkaite mi 20 vel gingtat ngailou sedan, kikhailum,damdai ne a si ahilou thakhat a ngawl thut leh singkung bang a nasep leh ham sawmlou toudet zong a um uhi. Silchiemte ching khat ahi leh tambang a sina mulkin huai tahtah site jiten tambang a sil atun ding agingtat sa uhleh a lauthawng sa uh ahidan hagen mama uhi.
August 17, 2009 in Sai 25 tan a pungtou in hindu te abei ua, Khua 20 ah gamta in in 200 val a Susie ta hi.Tu in nit hum vela sip a, Bangtan a gamta ding ahi uai, akhawlsua/hunsah ding uh ahi ta diai chi Pasien loungal in agenthei ki umlou hi.

Thu kiza kia dan in Orissa a Pasian phuba lana pei tou zel in Dt.25 Oct.2009 tan in sai hawn 25 in Province 3 ah hindu te in suhsiatna peipi/sunzawm zel in, in 1000 val a susie ta uhi. Tami saihawn te deldawh sawn in khuo mipi 1500 vel in gam nuai sai umte delkhiat sawm a khuang leh dapi toh thawm ngaitah toh ava zawt uh leh sainou ten lam in atawh uh ana sawikhum maimai uhi. Sil danglam tah khat ahileh tuachia sai hawn deldawh ding a kuan te sai in ana del in suang in ane sep ua, tua chie sai hawn in suang a mipite ana se chiang un mipite lau in chitun vawt uhi. Sildanglam dang khat ahi leh ama sanga siltung ngailou hindu pasal 2 si-al hawn in a gamva na uah ana hawn kei jie in Hospital ah admit in um uhi.

Orissa a hindu te kithoih/puja aneidan uh ahi leh silkhat{Damlouna leh buaina} khat a um chiangin a temple ua kithawina anei chiang un alah uah mikhat hagautang a kipei vapual a um zel a, tuapa kung a sil umdan adawh chiang un tuapan silum dan leh ajia tea hen zel hi. Tuabanga tutung a sai tungtang adoh chioang un Khristian te tung a huaisie tah a agamtat zia uh leh saite hi asawltu khat um in, asawltu in ahatkia masang bangchibangin panla leh uh chin zong saite na nawtkhie zou sih ding uhi achi a sil lamdang khat ahi leh District sunga a pija na ua a hagau tangte uh thug en aki bang bei hi.

Orissa a saigawn te hi Pasian in amite hentheina hamuantu leh phuba la dinga azah leh Pasian lemguat san thupi na khat ahileh Solkal dan ah saite hi gamsa ngawl leh ngaituana neilou ahizia in mi atha leh zong atung a case a siam thei sie, mihing saiatha leh mihing hi ngaituana nei ahi zia in siam atang thei sie kum 10 suangkul tan theina ahihi. Tuazia in mipite solkal in zong sai gawn te hi bangma alaw thei sih uhi.

Khristiante Bia in 50 susiat leh haltun na a lamkai leh Khristian te hindu a kilesah nading a bawng e leh ghee pawlh a Khristiante dawnsah pa Metal Digal hi Khristiante tunga agamtat jie a jail atan na ah amungailou leh a thei ngailou Pasian va kila in “Mitawm leh nuainungte na suh gentheina khu Kei a Pasian uh hing sugenthei nahi” chia kilana amu apat Piangtha in jail apawt apat in Kristian te abel a, tuin ainkuan um Khristiante nungzui in Pasian nasem in Psator khat nuai ah a um ta hi. Tua leh Kandhamal district a hindu ten Khristiante kung ah kitua tah a umkhawm ding leh a Pasian uh a utdan dan ua bethei ding in kilemna palai a sawl uhi.

Tu in Kristian bia in ni kihawn be in Rev. LR Colney in a ava hawng a, Rev.LR Colney Bia in hawng ding a ava pei na ah thutah in ana lam dawn in a um a alawm dawn tute atamzaw hi Hindu hi in Band party te Zong hindu ngen hi ahi nalai hi. Bia in alam tung ua pat Hindu VHP leh RSS te agamtat kit ding uh lauguna aum nanleh mipite launa neilou kipana mittui tawh kidim uhi.{ Source: Christian Outlook Monthly Magazine, Vanglaini Dauly News paper, LPS Nun Khrista Programme}

Tutung Orissa a Khristian tunga suhgentheina leh sina mulkin huaitata tungte zia a Hindu te tunga Pasian phuba lana lamdangtah leh thupi tah apat ei Khristiante I Pasian bia uhi ginglel gual ahilou dan leh Pasian hing leh silbangkim bawl thei ahidan akilang chiang mama a, tuazia in ei Zou ten atha in Pasian hing leh bang bawl thei nia ihidan uh thei tha in, amin a Pasian nasem a lei minphatna leh dinmun sang thupi nadel ten kisia in Pasian han in A thupina puangza in, Pasian ah kitulut in mipiten Pasuan gingin Ama ah kingah lei I hasatna uhleh imangbatna te uh aman ahingla mangsah ding a kipana tawh ahing gual zawl zaw ding hi.

No comments: